Mooi

Wat is mooi?
Mooi wordt gevonden.
Mooi is resultaat van kijken; kijken is een vorm van zien, namelijk zien en interpreteren; interpreteren vindt plaats op basis van al aanwezige ervaringen. Kijken wordt gevormd en beperkt door ervaring: bril en blinddoek tegelijk.

Kennis helpt, referenties helpen, schoonheid komt voort uit bewustwording; mooi is een hoedanig van wat we weten. Omgekeerd: wie niets weet, vindt niet mooi. Dieren vinden niets mooi, voor zover wij weten.

Deskundigen kunnen ondeskundigen leren kijken. En tegelijk: deskundigheid kan er toe leiden dat de deskundige iets niet mooi kan vinden wat ondeskundigen wel mooi vinden  –  en wat daarom wel mooi is.

Wat mooi ook is, het heeft een tegendeel: lelijk. Mooi bestaat bij gratie van gewoon of lelijk.
Lelijk is mislukt mooi. In de inhoudsbepaling van mooi zal lelijk niet ontbreken  –  al was het maar om een bandbreedte ter beschikking te krijgen.

Mooi is niet algemeen: wat de een mooi vindt, vindt de ander niet mooi. Elke mooiverklaring kan een geldige tegenwerping oproepen. Iets kan op meerdere plaatsen in de bandbreedte voorkomen, tegelijk mooi en niet mooi zijn; lelijkheid doet schoonheid niet teniet.

Mooi is tijdgebonden: wat vroeger lelijk was kan nu mooi zijn, dus wat nu lelijk is, kan later mooi zijn.
Nieuw is moeilijker mooi dan oud. De tijd maakt iets mooi: op den duur wordt alles mooi.
En: wat nu mooi is, is dat om een andere reden dan waarom het vroeger wellicht niet mooi was.
En: wat nu mooi is, en dat vroeger ook was, is dat nu om een andere reden dan waarom het vroeger mooi was.

Mooi = goed en fijn; lelijk = slecht en akelig. Omgekeerd: goed = mooi en slecht = lelijk. Mooi is verbonden met morele waarden. Mooi is wat je zelf wilt (zijn).

Mooi is zeldzaam.
Hoe meer van iets, hoe minder mooi. Behalve veelheid zelf  – dat kan mooi zijn.

Mooi past niet per definitie bij mooi.

Ruimtelijke kwaliteit is niet altijd mooi; mooi (in de ruimte) heeft wel steeds ruimtelijke kwaliteit.

Mooi is eerder muziek dan beeldende kunst, gebouwen of landschappen.

In het landschap is mooi eerder gegeven dan ontworpen.

De zoeker naar mooi vindt altijd wat.